Ýslam sanatý konusundaki yayýnlar, yýllarca boyunca var olan yapýtlarýn betimlenmesi, tarihlendirilmesi ve sýnýflandýrýlmasýyla sýnýrlý kalmýþtýr. Oleg Grabar’ýn bu kitabý ise alýþýlandan oldukça farklý bir yaklaþým sergilemesiyle önem taþýmaktadýr.
Oleg Grabar, Ýslam sanatýnýn oluþumunu çözümlemek için çeþitli modeller öneriyor. Ýslam sanatýný, Ýslam kültürünün oluþum yýllarýndaki karmaþýk olaylar, iliþkiler ve tavýr alýþlar baðlamýnda tanýmlýyor ve erken Ýslam sanatýnýn Ýslam dünyasýnýn çaðdaþ sanatýna etkilerini, uzantýlarýný, býraktýklarýný tartýþýyor.
"Bu kitabýn amacý ne erken Ýslam sanatýnýn tam ve tutarlý bir tarihini yazmak, ne de tek tek anýtlar üzerine, monografik bir çalýþma yapmaktý; biz iki soruyu yanýtlamak için yola çýkmýþtýk. Bunlardan biri, estetik ve maddi yaratcýlýkla Ýslam olgusu ile birlikte belli deðiþiklikler ortaya çýkmýþ mýdýr, eðer çýktýysa, ne yoldan tanýmlanabilirler, sorusuydu. Buna baðlý bir yan soru da, varsayýlan bu deðiþikliklerin, kültürün bütünü tarafýndan benimsendiði -mutlak ya da görece- bir zamanýn yani erken Ýslam sanatýnda bir 'slasik an'ýn bulunup bulunmadýðýydý. Ýkinci soru, imparatorluk henüz yeni yeni kanat çýrpmaya baþladýðý sýralarda, Müslümanlarýn sanatýný tanýmlamak amacýyla bu sanatýn belli öðelerini 'Ýslami' olarak nitelememizi meþru kýlacak ortak bir temel ya da ortak bir yapý olup olmadýðýydý. Ya da, farkýl bir biçimde söylersek, erken Ýslam sanatý, kendisine miras kalan sanat geleneklerinden nasýl ayýrt edilebilir? Ve erken Ýslama özgü nitelikler, Müslüman dünyanýn ilerideki sanatsal geliþimi içinde ne denli kalýcý olmuþlardýr? (arka kapak)
Demek ki, genelinde, erken Ýslam kentinin mimari formlarý ve anýtlarý konusundaki bilgimiz hâlâ çok yetersiz. Bu tür yazýnsal ve arkeolojik kanýtlarý bulup çýkarmak kuþkusuz sanat tarihi için önemli sonuçlara yol açabilir. Sözgelimi, Metropolitan Müzesi tarafýndan Niþapur'da yürütülen kazýlar sonunda hayli sayýda IX. ve X. yüzyýl þtük iþleri ve resimler bulunmuþtur. Bunlarýn nasýl bir mimari dekor içinde yer aldýklarý henüz kesinleþmemiþse de, sanatsal niteliði, göz kamaþtýrýcý duvar süslemeciliðinin yalnýzca saray sanatýna özgü bir ayrýcalýk olmadýðýýn göstermektedir. Bu tekil grup, üzerinde boyama desenler olan küçük, eðri þtük parçacýklardan oluþur...... (kitaptan)i
Aile
