Ebubekir Hazým Tepeyran’ýn anýlarýný okurken, tarih kitabý okuyormuþ duygusu deðil de, Zalimce Bir Yargýlama bölümünde bugünü, Belgelerle Kurtuluþ Savaþý Anýlarý bölümünde sanki yarýný okuyormuþ duygusu yaþarsanýz þaþýrmayýn…Yüz yýl önceki yaþadýklarýmýz size çok yakýn, çok tanýdýk gelecek.
Kurtuluþ Savaþý’nda Sovyetler’den gelen 1.100.000 rublelik para yardýmýnýn özgün belgesi ilk kez gün ýþýðýna çýkýyor. Günümüz diline uygun biçimde sadeleþtirilmiþ metniyle bir solukta okuyacaksýnýz…
Ýlk kez yayýmlanan özgün belge ve fotoðraflarla…Torunu gazeteci-yazar Oktay Akbal’ýn önsözüyle…
Tepeyran, 1864’de Niðde’de doðdu. Devlet adamý; vali, diplomat, bakan, milletvekili… Romancý, þair, ressam… 50 yýlý aþkýn süreyle yakýn tarihimizin çok önemli konumlarýnda devlet hizmeti yaptý.
Osmanlý döneminde, Ýstanbul’un Ýtilaf Kuvvetleri’nce iþgali sýrasýnda Dahiliye Nazýrý (içiþleri bakaný)… Gericilerin þahlandýðý 31 Mart vakasý sonrasý II. Abdülhamit tahttan indirilip Yýldýz Sarayý basýldýðýnda Ýstanbul þehremini (belediye baþkaný ve vali)...
Milli Mücadele’de, Sovyet’lerin Ankara Hükümeti’ne para yardýmý, Mustafa Suphi ve arkadaþlarýnýn ölümü, Koçgiri harekâtý gibi, Kurtuluþ Savaþý’nýn önemli olaylarýnýn yaþandýðý illerde Ankara Hükümeti adýna valilik yaptý…Osmanlý döneminde, Bursa valiliði görevinde Mustafa Kemal’le temas kurdu; Kuvayý Milliye’yi destekledi. Ýstanbul iþgal altýndayken, Padiþah Vahdettin’le görüþmesinde, “…güvenilecek biricik güç bundan ibarettir…” diyerek, “gizli buyruklarla desteklemesi” önerisinde bulundu. Vahdettin, ayný düþüncede olduðunu belirttiyse de, Tepeyran, Kuvayý Milliye’ye desteði yüzünden tutuklandý. Yýllar öncesinde “Yýldýz Sarayý yaðmasýna” katýldýðý bahanesiyle, Nemrut Mustafa Paþa baþkanlýðýndaki Harp Divaný’nda yargýlandý.
“Ýtilaf Devletlerinin askeri gücünü küçümsemiþsiniz” , “Kuvayý Milliye’yi ben daðýtamam, Sadrazam da, Mustafa Kemal Paþa da daðýtamaz, demiþsiniz” benzeri suçlamalarla sorgulandý. Ölüm cezasýna çarptýrýldý. Cezasý önce hücre hapsine, sonra da Padiþah Vahdettin tarafýndan kürek cezasýna çevrildi. Tutukluluðunda saðlýðý bozuldu; o günlerde yaþadýklarýný gizlice hapishane dýþýna çýkardýðý notlarla kaleme aldý.
Meclis’te, Mustafa Kemal’e destek verip, cumhuriyet rejiminin kabul edilmesi için önerge verenler arasýndadýr.
Aile
